ผู้เขียน : วิวิศนา อับดุลราฮิม
ภาพประกอบ : นิชดา พูลเพชร
เมื่อมีสองความเห็นที่แตกต่างเกี่ยวกับแฟนฟิคชันที่นำศิลปินจีนและเกาหลีมาสมมติเป็นตัวละครหลัก ทั้งยังไม่มีข้อสรุปที่แน่ชัดว่าอะไรถูกหรือผิด การยกข้อดีและข้อเสียมานำเสนอเพื่อหาพื้นที่ตรงกลางร่วมกันจึงเป็นอีกหนึ่งข้อเสนอของข้อถกเถียงนี้
ประโยคด้านบนจากเรื่อง ‘ไพรเวทหวี’ ประโยคด้านล่างจากเรื่อง ‘กุเชอร์รี่’ บนแอปพลิเคชันจอยลดา
แฟนฟิคชันกับการ PR ศิลปิน
แฟนฟิคชัน นับว่าเป็นนิยายรูปแบบหนึ่งที่ผู้เขียนนำตัวละครหรือบุคคลมาจินตนาการแล้วร้อยเรียงออกมาเป็นเรื่องราว โดยแฟนฟิคชันที่ใช้ตัวละครหลักเป็นศิลปินจีนและเกาหลี จะมีการกำหนดภาพของตัวละครหลักว่ามีรูปร่างหน้าตาออกมาเป็นใคร ซึ่งส่วนใหญ่จะเจาะกลุ่มแฟนคลับที่ชื่นชอบเคมีความสัมพันธ์ของศิลปิน หรือที่เรียกกันว่าชิปเปอร์ แต่ก็มีแฟนฟิคชันหลายเรื่องที่โด่งดังจนแม้แต่คนที่ไม่ใช่แฟนคลับก็อาจเคยเห็นผ่านตาตามโซเชียลมีเดียและตามอ่านจนได้รู้จักศิลปินจากช่องทางนี้
แฟนฟิคชันกับการขัดเกลาสังคม
แฟนฟิคชันนับว่าเป็นวรรณกรรมที่ผู้อ่านสามารถเข้าถึงได้ง่าย ให้ความบันเทิงแก่ผู้อ่าน และหลาย ๆ เรื่องก็สอดแทรกไปด้วยประเด็นสังคม แฝงไปด้วยข้อคิด รวมทั้งยังอาจทำให้ผู้อ่านเข้าใจ มองเห็นมุมมองเกี่ยวกับประเด็นปัญหาที่แตกต่างและหลากหลายมากขึ้น
เช่นเรื่อง ‘กีรติรัก’ แฟนฟิคชันวงเกิร์ลกรุ๊ป Red Velvet เป็นนวนิยายที่สะท้อนปัญหาของเลสเบียนและไบเซ็กชวลในช่วง พ.ศ.2500 นำเสนอเรื่องราวของความรักที่ถูกนิยามว่าเป็นรักต้องห้ามเพียงเพราะตัวละครในเรื่องรักคนที่สังคมมองว่าไม่สมควรจะรัก ซึ่งแม้ว่าผู้เขียนจะอ้างอิงบริบทของสังคมในอดีต แต่ปัญหาค่านิยมและการตีตราจากสังคมเกี่ยวกับเรื่องเพศก็ยังคงอยู่มาถึงปัจจุบัน และอาจจะดำเนินต่อไปในอนาคต
อีกหนึ่งตัวอย่างคือเรื่อง ‘Shipperstar’ แฟนฟิคชันที่ใช้ตัวละครหลักเป็นนักแสดงจีนอย่างหวังอี้ป๋อและเซียวจ้าน ก็ได้นำเสนอมุมมองเรื่องการนิยามเพศ จากบทสนทนาของตัวละครในเรื่องที่บอกว่า ไอดอลที่เขาชื่นชอบไม่ใช่เกย์เพราะไอดอลคนนั้นไม่เคยออกมาบอกว่าเขาเป็นเพศอะไร อีกฝ่ายจึงตอบกลับมาว่า “คุณรู้ได้ไงว่าเขาไม่ใช่ สำหรับผมสเตรท (ไม่ใช่ค่ากลาง แล้วเพศอื่น ๆ ก็ไม่ใช่ค่าบวกลบ ทำไมการให้นิยามคนที่เราไม่รู้รสนิยมทางเพศของเขาแน่ชัดว่าเป็นสเตรท ถึงเป็นเรื่องเพลย์เซฟ (play safe) สำหรับทุกคน แต่ถ้าบอกว่าใครเป็นโฮโม (homosexual) หรือไบ (bisexual) กลับกลายเป็นว่ากล่าวหาหรือหยาบคาย” ซึ่งจากบทสนทนานี้ ก็ทำให้ผู้อ่านหลาย ๆ คนได้ย้อนกลับมาตั้งคำถามกับตัวเอง ว่าทำไมเราจึงมักนิยามคนคนหนึ่งว่าเป็นเพศอะไร ทั้ง ๆ ที่บางคนอาจไม่เคยพูดถึงเลย
แฟนฟิคชันกับความผูกพัน
แฟนฟิคชันนับว่าเป็นสื่อกลางที่มาช่วยอุดช่องว่างความสัมพันธ์ระหว่างศิลปินและแฟนคลับ
ในงานวิจัยเรื่อง ‘รูปแบบการสื่อสารในพื้นที่สาธารณะ สื่อสังคมออนไลน์ ของงานเขียนแฟนฟิคชันวาย ศิลปินเกาหลีในสังคมไทย’ โดยกฤตยา ธันยาธเนศ ระบุว่า แฟนคลับจะสามารถติดตามผลงานของศิลปินได้เฉพาะช่วงเวลาที่ศิลปินมีผลงานเท่านั้น ทำให้ช่วงเวลาที่ศิลปินไม่ได้ออกสื่อ หรือไม่ได้สื่อสารกับแฟนคลับอาจทำให้เกิดช่องว่างระหว่างแฟนคลับกับศิลปินขึ้น แฟนฟิคชันจึงเป็นอีกหนึ่งสื่อที่ทำให้แฟนคลับรู้สึกว่าศิลปินที่ตนชื่นชอบไม่ได้ห่างหายไปและยังสามารถติดตามเรื่องราวของศิลปินได้อย่างต่อเนื่อง ทำให้รู้สึกใกล้ชิดกับศิลปินได้มากยิ่งขึ้น ก่อให้เกิดเป็นความรักความผูกพันต่อตัวศิลปินที่ชื่นชอบ
แฟนฟิคชันกับความเสื่อมเสียของศิลปิน
แม้แฟนฟิคชันจะมีข้อดีต่อตัวศิลปินที่ทำให้มีคนติดตามพวกเขาหรือผูกพันกับพวกเขามากขึ้น แต่ในขณะเดียวกันก็มีแฟนคลับจำนวนหนึ่งมองว่า แฟนฟิคชันมักแสดงเนื้อหาลามกอนาจารจนเข้าข่ายอาชญากรรมทางเพศ ทำให้บุคคลเสื่อมเสีย และควรได้รับการลงโทษทางกฎหมายแทนที่จะถูกมองว่าเป็นวัฒนธรรมของแฟนคลับ
ประชาชนจำนวนหนึ่งในเกาหลีใต้ออกมาร้องเรียกร้องบนเว็ปไซต์ Blue House (สำนักงานบริหารของประธานาธิบดีเกาหลีใต้) ให้มีการลงโทษอย่างรุนแรงต่อผู้ผลิต RPS (RPS: Real-person Slash หรือ 알페스 แฟนฟิคชันที่แต่งจากบุคคลซึ่งมีตัวตนอยู่จริง และเป็นเรื่อง LGBTQ+) กรณีการใช้ไอดอลชายที่ยังไม่บรรลุนิติภาวะมาเป็นตัวละครหลักในแฟนฟิคชัน โดยตอนนี้ได้มีการเสนอกฎหมายในรัฐสภาที่เรียกว่า ‘RPS Punishment Act’ ลงโทษการผลิตและแจกจ่ายการแสวงประโยชน์ทางเพศผ่านการเขียนและการวาดภาพ โดยผู้เสียหายต้องชี้ให้ศาลเห็นว่า สิ่งนี้ทำให้เกิดความอับอายทางเพศ
คังจินซอก ทนายความผู้เชี่ยวชาญด้านวงการบันเทิงของเกาหลีใต้ให้สัมภาษณ์กับสำนักข่าว South China Morning Post ว่า การจะฟ้องหมิ่นประมาทได้ ต้องดูที่ความรุนแรงของเนื้อหา และต้องเฉพาะเจาะจงมากพอที่บุคคลผู้ถูกทำให้เป็นวัตถุทางเพศสามารถระบุได้ว่าเรื่องราวหรือภาพถ่ายปลอมเป็นเรื่องเกี่ยวกับพวกเขา ซึ่งฉากเซ็กซ์ในนิยายและศิลปะยังไม่เพียงพอต่อการฟ้องร้อง “หากเนื้อหา RPS น่าเชื่อถือเพียงพอและบิดเบือนความจริงเกี่ยวกับบุคคลนั้น ศาลก็อาจตัดสินว่าเป็นคดีอาชญากรรมทางเพศ”
แฟนฟิคชันกับการ Romanticize อาชญากรรม
ในแฟนฟิคชันหลาย ๆ เรื่อง ผู้เขียนนำการทารุณกรรมเด็ก (child abuse), การข่มขืนเป็นกลุ่ม (gang-rape), การร่วมเพศกับคนในครอบครัว (incest) หรืออาชญากรรมอื่น ๆ มานำเสนอในมุมมองใหม่ จนทำให้ผู้อ่านรู้สึกว่าความโหดร้ายเหล่านั้นเป็นสิ่งสวยงาม มองข้ามความเจ็บปวดของเหยื่อในชีวิตจริง ซึ่งอาจทำให้เกิดการลอกเลียนแบบพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสม และอาจเป็นการส่งเสริมให้เกิดอาชญากรรมทางอ้อมโดยที่ผู้เขียนไม่ทันคาดคิดถึงผลลัพธ์นี้
ในปัจจุบัน เริ่มมีการรณรงค์ให้ติด Trigger Warning หรือคำเตือนเพื่อบอกว่านิยายเรื่องนี้ไม่ได้เหมาะกับคนทุกคน เช่นในแอปพลิเคชันนิยายออนไลน์ ReadAWrite จะมีคำเตือนก่อนกดเข้าเนื้อหาสำหรับนิยายที่ผู้เขียนกำหนดเรตอายุผู้อ่านไว้ รวมทั้งผู้เขียนจำนวนหนึ่งก็เริ่มมีการแปะคำเตือนไว้ในหน้าแรกของเนื้อหา บอกว่านิยายเรื่องนี้ไม่เกี่ยวข้องกับศิลปิน หรือเนื้อหาทั้งหมดเป็นเรื่องสมมติ เพื่อย้ำเตือนผู้อ่านและป้องกันไม่ให้ผู้อ่านเข้าใจศิลปินผิด
นวนิยายแฟนฟิคชันนับว่าเป็นงานเขียนชนิดหนึ่งที่สร้างความบันเทิง ประชาสัมพันธ์ศิลปิน กระชับความสัมพันธ์ระหว่างศิลปินและแฟนคลับ บางเรื่องก็สอดแทรกข้อคิดและสะท้อนสังคมออกมาผ่านวรรณกรรมได้อย่างแนบเนียน แต่ในขณะเดียวกัน ก็ยังคงมีแฟนฟิคชันจำนวนหนึ่งที่นำเสนอเนื้อหาที่ไม่เป็นมิตรต่อสังคม สนับสนุนการกระทำที่โหดร้าย สร้างค่านิยมที่ไม่เหมาะสมให้กับผู้อ่าน หรือร้ายแรงจนทำให้ศิลปินที่ถูกยกมาเป็นตัวละครในเรื่องเกิดความเสียหาย ดังนั้นผู้เขียนจึงควรรับผิดชอบต่อสังคมโดยการขัดเกลาเนื้อหาก่อนเผยแพร่ มีการแปะคำเตือนสำหรับผู้อ่าน ส่วนผู้อ่านเองก็ควรจะต้องมีวิจารณญาณในการเสพเนื้อหา ไม่สนับสนุนเรื่องที่บ่อนทำลายตัวศิลปินและส่งผลเสียต่อสังคมเช่นเดียวกัน
อ้างอิง
– สิริกร ทองมาตร. 2562. อ่าน “ฟิค” บนสื่อดิจิทัล: ชาติพันธุ์วรรณนาของแฟนฟิคชันศิลปินเกาหลี. สังคมวิทยาและมานุษยวิทยามหาบัณฑิต สาขาวิชามานุษยวิทยา คณะสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ 2561
– https://www.sarakadeelite.com/lite/keeratirak/
– https://mgronline.com/onlinesection/detail/9610000010355
– https://www.brandthink.me/content/shipper-law-in-korea
– https://www1.president.go.kr/petitions/595553
– https://www.vox.com/2020/3/1/21159275/china-ao3-archive-of-our-own-banned-censorship
– กฤตยา ธันยาธเนศ. รูปแบบการสื่อสารในพืนทีสาธารณะ (Public Sphere) สื่อสังคมออนไลน์ ของงานเขียนแฟนฟิคชันวาย (Fan fiction Y) ศิลปินเกาหลีในสังคมไทย. นิเทศศาสตร์มหาบัณฑิต สาขาวิชานิเทศศาสตร์ คณะนิเทศศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิต 2561
ความรู้สึกของคุณหลังอ่านบทความนี้เป็นอย่างไร ?
ถูกใจ
รักเลย
ตลก
เศร้า
โกรธ
